Uji i pijshëm, kanalizimet, higjiena dhe administrimi i mbeturinave për virusin COVID – 19
(Përmbledhje teknike, 3 mars 2020)
- Në fund të vitit 2019, u shfaq një sëmundje akute e frymëmarrjes e njohur si koronavirusi i ri 2019 (COVID – 19). Patogjeni përgjegjës për COVID – 19 është koronavirus tip 2 që shkakton Sindromin e Rëndë Akut të Frymëmarrjes (SARS – CoV – 2), i quajtur edhe si virusi COVID – 19), anëtar i familjes koronavirus. Në përgjigje të përhapjes në rritje të COVID – 19, OBSH (Organizata Botërore e Shëndetit) ka botuar një numër dokumentesh udhëzuese teknike për tema specifike, duke përfshirë parandalimin dhe kontrollin e infeksionit.
Këto dokumente i gjeni në: https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus2019/technical-guidance/infection-prevention-and-control.
Kjo përmbledhje teknike është shkruar, për ofruesit e kujdesit shëndetësor që duan të dinë më shumë rreth rreziqeve që vijnë nga uji dhe kanalizimet.
Aksesi ndaj ujit të sigurt dhe kushteve higjienike është thelbësor për të mbrojtur shëndetin e njeriut gjatë të gjitha shpërthimeve të sëmundjeve infektive, duke përfshirë shpërthimin e COVID – 19. Sigurimi i higjienës së mirë dhe menaxhimi i mbetjeve spitalore në komunitete, shtëpi, shkolla, vende të tregtimit dhe institucione të kujdesit shëndetësor do të ndihmojë më tej për të parandaluar transmetimin nga njeriu te njeriu të virusit COVID – 19. Më poshtë gjeni të përmbledhur një informacion të hollësishëm në lidhje me virusin COVID – 19:
- Higjiena e shpeshtë dhe e duhur e duarve është një nga masat më të rëndësishme që mund të përdoret për të parandaluar infektimin nga virusi COVID – 19.
- Udhëzimi i OBSH – së për administrimin e sigurt të ujit të pijshëm dhe shërbimeve sanitare është i vlefshëm edhe në rastin e shpërthimit të COVID – 19. Masat shtesë nuk janë të nevojshme. Në veçanti, dezinfektimi do të mundësojë eliminimin më të shpejtë të virusit COVID – 19.
Aktualisht, nuk ka asnjë të dhënë në lidhje me mbijetesën e virusit COVID – 19 në ujin e pijshëm ose kanalizime. Morfologjia dhe struktura kimike e virusit COVID – 19 janë të ngjashme me ato të koronaviruseve të tjerë humane për të cilat ka të dhëna për mbijetesën në mjedis dhe masat efektive të inaktivimit. Kështu, kjo përmbledhje bazohet në provat ekzistuese në përgjithësi dhe në udhëzimet të OBSH – së, sesi të mbrohemi nga viruset në ujërat e zeza dhe ato të pijshëm. Ky dokument bazohet në njohuritë aktuale të virusit COVID – 19 dhe do të përditësohet me ardhjen e informacioneve të reja.
1.1 Transmetimi COVID – 19
Ekzistojnë dy rrugë kryesore të transmetimit të virusit COVID – 19: nëpërmjet frymëmarrjes dhe kontaktit. Trasmetimi gjatë frymëmarrjes krijohet, kur një person i infektuar kollitet ose teshtin. Çdo person që është në kontakt të ngushtë me dikë që shfaq simptoma të frymëmarrjes (për shembull, teshtitje apo kollitje) rrezikon të ekspozohet ndaj virusit potencialisht infektues. Edhe spërklat të cilat përhapen në mjedis mund të mbeten në sipërfaqen e objekteve përreth ku këta të fundit kthehen në burim infektimi nga virusi.
Rreziku i marrjes së virusit COVID – 19 nga feçet e një personi të infektuar duket të jetë i ulët. Ekzistojnë disa prova që virusi COVID – 19 mund të çojë në infeksion të zorrëve dhe të jetë i pranishëm në feçe. Përafërsisht 2 – 10% të rasteve të sëmundjes së konfirmuar me COVID – 19 të paraqitura me diarre (2 – 4) dhe dy studime zbuluan fragmente të ARN – së virale të COVID – 19 në materien fekale të pacientëve me COVID – 19. Sidoqoftë, deri më tani vetëm një studim ka kultivuar virusin COVID – 19 nga një mostër feçeje. Nuk ka raportime për transmetimin oralo-fekal të virusit COVID – 19.
1.2 Jetëgjatësia e virusit COVID – 19 në ujin e pijshëm, feçet, kanalizimet dhe sipërfaqet e ndryshme
Ndërsa jetëgjatësia në ujë të pijshëm është e mundur, nuk ka asnjë provë aktuale nga koronaviruset humane që të jenë të pranishëm në burimet sipërfaqësore, ujërat nëntokësore, apo të transmetohen përmes ujit të pijshëm të kontaminuar. Virusi COVID – 19 është një virus i mbështjellur me një cipë të jashtme të brishtë. Në përgjithësi, këto viruse janë më pak të qëndrueshëm në mjedis dhe janë më të ndjeshëm ndaj oksiduesve siç është klori. Nuk ka prova deri më tani në lidhje me mbijetesën e virusit COVID – 19 në ujë ose kanalizime. Virusi ka të ngjarë të deaktivizohet në mënyrë të konsiderueshme më shpejt se sa viruset enterike njerëzore jo të mbështjellura me transmetime të njohura në ujë (të tilla si: adenovirus, norovirus, rotavirus dhe hepatiti A). Nxehtësia e lartë apo e ulët, pH, rrezet e diellit dhe dezinfektuesit e zakonshëm (siç është klori) të gjitha ndihmojnë në eliminimin e virusit.
Nuk është e sigurt se sa kohë virusi që shkakton COVID – 19 mbijeton në sipërfaqe, por duket se ka të ngjarë të sillet si koronaviruset e tjerë. Një përmbledhje e fundit rreth mbijetesës së koronaviruseve njerëzorë në sipërfaqe ka gjetur ndryshueshmëri të madhe duke filluar nga 2 orë deri në 9 ditë. Koha e mbijetesës varet nga një numër faktorësh duke përfshirë llojin e sipërfaqes, temperaturën, lagështinë dhe specifikat individuale të virusit.
1.3 Furnizimi me ujë të pijshëm. Siguria
Virusi COVID – 19 nuk është zbuluar në furnizimin me ujë të pijshëm dhe bazuar në provat aktuale rreziku në furnizimin me ujë është i ulët. Studimet laboratorike të koronaviruseve që u zhvilluan në mjedise të kontrolluara mirë treguan se virusi mund të mbetet infektues në ujin e kontaminuar me feçe nga disa ditë deri në disa javë. Një numër masash mund të merren për të përmirësuar sigurinë e ujit, duke filluar me mbrojtjen e ujit të burimit; trajtimi i ujit në pikën e shpërndarjes, grumbullimit ose konsumit; dhe duke siguruar që uji i trajtuar të ruhet në mënyrë të sigurt në shtëpi në kontenierë të pastruar dhe të mbuluar rregullisht. Metodat konvencionale të centralizuara të trajtimit të ujit që përdorin filtrimin dhe dezinfektimin duhet të çaktivizojnë virusin COVID – 19. Koronaviruset e tjerë njerëzorë janë treguar të ndjeshëm ndaj klorinimit dhe dezinfektimit me rreze ultraviolet (UV). Ndërsa viruset e mbështjellë me cipë janë të rrethuar nga një membranë qelizore e lipideve e cila nuk është e fortë, virusi COVID – 19 ka të ngjarë të jetë më i ndjeshëm ndaj klorit dhe proceseve të tjera të dezinfektimit të oksidantëve sesa shumë viruse të tjera. Për dezinfektim të centralizuar efektiv, duhet të ketë një përqendrim të mbetur të klorit të lirë prej 50.5 mg / L të paktën pas 30 minutash nga koha e kontaktit në pH <8.0. Një mbetje e klorit duhet të ruhet në të gjithë sistemin e shpërndarjes. Në vendet ku nuk është i disponueshëm trajtimi i ujërave të centralizuara dhe furnizimi me ujë të tubacioneve të sigurta, një numër i teknologjive të trajtimit të ujit shtëpiak janë efektive në heqjen ose shkatërrimin e viruseve duke përfshirë zierjen, ose përdorimin e ultrafiltrimit me performancë të lartë, ose filtrat nanomembranë, rrezatimi diellor dhe në ujërat jo të turbullt, rrezatimi UV dhe dozimi i duhur pa klor[1].
1.4 Menaxhimi i sigurt i ujërave të zeza dhe i mbetjeve fekale
Nuk ka asnjë provë deri më tani që virusi COVID – 19 është transmetuar përmes sistemeve të kanalizimeve me / ose pa trajtim të ujërave të zeza. Për më tepër, nuk ka asnjë provë që punonjësit e trajtimit të ujërave të zeza të preken nga Sindroma e rëndë e Frymëmarrjes Akute (SARS) e cila është shkaktuar nga një lloj tjetër koronavirusi që çoi në një shpërthim të madh të sëmundjes akute të frymëmarrjes në 2003. Si pjesë e një politike të integruar të shëndetit publik, ujërat e zeza të transportuara në sistemet e kanalizimeve duhet të trajtohen dhe të menaxhohen me shumë kujdes. Çdo fazë e trajtimit (si dhe koha e mbajtjes dhe hollimi) rezulton në një zvogëlim të mëtejshëm të rrezikut të mundshëm. Një pellg stabilizimi i mbetjeve (d.m.th. një pellg oksidimi ose lagune) përgjithësisht konsiderohet të jetë një teknologji praktike dhe e thjeshtë për trajtimin e ujërave të zeza e cila është veçanërisht e përshtatshme për shkatërrimin e patogjenëve, pasi kohërat relativisht të gjata të mbajtjes (domethënë 20 ditë ose më gjatë) kombinuar me rrezet e diellit, nivelet e ngritura të pH, aktivitetin biologjik dhe faktorë të tjerë shërbejnë për të përshpejtuar shkatërrimin e patogjenit. Mund të konsiderohet edhe një hap i fundit i dezinfektimit, nëse impiantet ekzistuese të trajtimit të ujërave të zeza nuk janë optimizuar për të hequr viruset. Duhet të zbatohen praktikat më të mira për mbrojtjen e shëndetit të punëtorëve në ambientet e trajtimit të ujërave të zeza. Punëtorët duhet të veshin “pajisje të përshtatshme mbrojtëse personale” (PPE) që përfshijnë: veshje të sipërme mbrojtëse, përparëse, doreza, çizme, syze ose një mburojë të fytyrës, një maskë; duhet të lajnë duart shpesh; duhet të shmangin prekjen e syve, hundës dhe gojës me duar të palara.
- Masat e marra për ujin e pijshëm, kanalizimet dhe higjienën në mjediset e kujdesit shëndetësor
Rekomandimet ekzistuese për masat e marra për ujin e pijshëm, kanalizimet dhe higjienën në mjediset e kujdesit shëndetësor janë të rëndësishme për sigurimin e kujdesit të duhur për pacientët dhe mbrojtjen e tyre, stafit[2] dhe kujdestarëve nga rreziqet e infeksionit. Veprimet e mëposhtme janë veçanërisht të rëndësishme:
(i) administrimi i jashtëqitjeve (Feçe dhe urinë) largimi në mënyrë të sigurt, në mënyrë të tilë që askush të mos vihet në kontakt me to, të trajtohet dhe asgjësohet siç duhet; (ii) larja e shpeshtë e duarve duke përdorur teknika të përshtatshme; (iii) zbatimin e praktikave, rregulloreve të pastrimit dhe dezinfektimit; dhe (iv) administrimi i sigurt i mbetjeve spitalore. Masat e tjera të rëndësishme dhe që rekomandohen përfshijnë sigurimin e ujit të pijshëm të mjaftueshëm për stafin, kujdestarët dhe pacientët; duke siguruar që higjiena personale mund të ruhet, përfshirë higjienën e duarve për pacientët, stafin dhe kujdestarët; pastromin rregullisht të çarçafëve dhe rrobat e pacientëve; sigurimi i mjaftueshëm dhe i arritshëm i tualeteve (përfshirë lehtësira të veçanta për raste të konfirmuara dhe të dyshuara të infeksionit COVID – 19); si dhe ndarjen dhe largimin e sigurt të mbetjeve spitalore. Për detaje mbi këto rekomandime, ju lutemi referojuni standardeve thelbësore të shëndetit mjedisor në kujdesin shëndetësor.
2.1 Praktikat e higjienës së duarve
Higjiena e duarve është jashtëzakonisht e rëndësishme. Pastrimi i duarve me ujë dhe sapun, ose me solucion me bazë alkooli duhet të bëhet sipas udhëzimeve të njohura si “5 momentet e mia për higjienën e duarve”. Nëse duart nuk janë të ndotura metoda më e mirë është duke i fërkuar me njëra – tjetrën për rreth 30 sekonda duke përdorur solucion me bazë alkooli. Kur duart janë të ndotura, ato duhet të lahen me sapun dhe ujë për 40 – 60 sekonda duke përdorur teknikën e duhur. Higjiena e duarve duhet të kryhet në të pesë momentet duke përfshirë: para vendosjes së PPE dhe pas heqjes së tij, kur ndërroni dorezat, pas çdo kontakti me një pacient me infeksion të dyshuar ose të konfirmuar COVID – 19 ose mbetjet e tyre, pas kontaktit me ndonjë sekrecion të frymëmarrjes, përpara ngrënies dhe pas përdorimit të tualetit. Nëse pastrimi i duarve me bazë alkooli si dhe sapuni nuk janë të disponueshëm, atëherë përdorni ujë me klor (0.05%) për larjen e duarve e cila është një mundësi, por nuk është ideale sepse përdorimi i shpeshtë mund të çojë në dermatit i cili mund të rrisë rrezikun e infeksionit dhe astmës, pasi hollimet e përgatitura mund të jenë të pasakta. Objektet funksionale të higjienës së duarve duhet të jenë të pranishme për të gjithë punonjësit e kujdesit shëndetësor në të gjitha pikat e kujdesit dhe në zonat ku PPE – ja është hequr. Për më tepër, objektet e higjienës duhet të jenë të disponueshme për të gjithë pacientët, anëtarët e familjes, vizitorët, brenda tualeteve, si dhe në dhomat e pritjes, të ngrënies apo zona të tjera publike.
2.2 Higjiena sanitare
Njerëzit me sëmundje të dyshuar ose të konfirmuar COVID – 19 duhet të kenë në dispozicion tualetin e tyre me ujë të rrjedhshëm, ose tualetin që ka një derë që mbyllet për ta ndarë atë nga dhoma e pacientit. Tualetet duhet të funksionojnë siç duhet dhe të kenë shkarkues funksional. Nëse nuk është e mundur të sigurohen tualete të veçanta, tualeti duhet të pastrohet dhe dezinfektohet të paktën dy herë në ditë nga një pastrues i trajnuar i veshur me PPE (përparëse, doreza, çizme, maskë dhe një mburojë fytyre ose syze). Për më tepër dhe në përputhje me udhëzimet ekzistuese, stafi dhe punonjësit e kujdesit shëndetësor duhet të kenë ambiente tualeti që janë të ndara nga ato të përdorura nga të gjithë pacientët.
OBSH – ja rekomandon se një sistem hidraulik i gabuar, si dhe një sistem i dobët i ventilimit të ajrit do të ndikojnë dhe kontribuojnë në përhapjen e koronavirusit të aerosolizuar të SARS – it siç ndodhi në rastin e ndërtesave të larta (grup apartamentesh) në Hong Kong në vitin 2003. Nëse objektet e kujdesit shëndetësor janë të lidhur me kanalizime duhet të bëhet një vlerësim i rrezikut për të konfirmuar që ujërat e zeza përfshihen brenda sistemit (domethënë sistemi nuk rrjedh) para arritjes së tij në një vend funksionimi të trajtimit ose asgjësimit, apo të dyja. Rreziqet që kanë të bëjnë me përshtatshmërinë e sistemit të grumbullimit ose metodat e trajtimit dhe asgjësimit duhet të vlerësohen duke ndjekur një qasje të planifikimit të sigurisë.
2.3 Tualetet dhe trajtimi i feçeve
Është shumë e rëndësishme higjiena e duarve kur dyshohet ose keni patur kontakt të drejtpërdrejtë me feçet (nëse duart janë të ndotura, atëherë larja e tyre me ujë e sapun preferohet më shumë sesa fërkimi i duarve me solucione me bazë alkooli). Nëse pacienti nuk është në gjendje të përdorë tualetin, jashtëqitjet duhet të mblidhen në një pelenë dhe menjëherë me kujdes të zbrazen në një tualet të veçantë që përdoret vetëm nga pacienti i dyshuar ose i konfirmuar me COVID – 19. Në të gjitha mjediset e kujdesit shëndetësor, përfshirë ato me raste të dyshuara ose të konfirmuara me COVID – 19, feçet duhet të trajtohen si biohazard dhe të trajtohen sa më pak të jetë e mundur. Kushdo që merret me feçet duhet të ndjekë udhëzimet e OBSH – së dhe masat paraprake, të përdorë PPE – në për të parandaluar ekspozimin, përfshirë përparëse me mëngë të gjata, doreza, çizme, maska dhe syze. Nëse përdoren pelena, ato duhet të hidhen si mbeturina infektuese siç veprohet në të gjitha situatat. Punëtorët duhet të jenë të trajnuar siç duhet në mënyrën e vendosjes, përdorimit dhe heqjes së PPE –së, në mënyrë që këto barriera mbrojtëse të ruhen dhe të mos preken. Nëse PPE – ja nuk është në dispozicion, ose furnizimi është i kufizuar, higjiena e duarve duhet të praktikohet rregullisht dhe punëtorët duhet të mbajnë së paku 1 m distancë nga çdo rast i dyshuar, ose i konfirmuar.
Në rastin e pastrimit të krevatit, pasi të keni hequr jashtëqitjet prej tij, dysheku duhet të pastrohet me një pastrues neutral dhe ujë, të dezinfektohet me solucion me klor 0,5%, dhe pastaj të shpëlahet me ujë të pastër; uji i shpëlarjes duhet të hidhet në kullues, tualet ose fushë. Dezinfektues të tjerë efektivë përfshijnë klorur cetilpyridin, të përdorura sipas udhëzimeve të prodhuesit, acid peracetik, ose peroksacetik në përqendrime prej 500 – 2000 mg / L.
Klori është i paefektshëm për dezinfektimin e sipërfaqeve që përmbajnë sasi të mëdha të lëndës organike të ngurtë dhe të tretur.
2.4 Boshatisja dhe mbajtja e rezervuarëve, transportimi i jashtëqitjeve jashtë zonës së infektuar
Në përgjithësi duhet të ndiqen praktikat më të mira për administrimin e sigurt të jashtëqitjeve. Depozitat ose rezervuarët e mbajtjes duhet të jenë të projektuara për të përmbushur kërkesat e pacientëve, duke marrë parasysh rritjet e papritura të mundshme të rasteve. Duhet të ketë një plan të rregullt për zbrazjen e tyre bazuar në vëllimet e ujërave të zeza të krijuara. PPE – të (përparëse me mëngë të gjata, doreza, çizme, maska dhe syze ose një mburojë për fytyrën) duhet të vishen në çdo kohë kur merreni ose transportoni jashtëqitjet jashtë zonës së infektuar dhe duhet treguar shumë kujdes për të shmangur derdhjen gjatë transportit.
Pas trajtimit të mbeturinave dhe pasi të mos ketë rrezik të ekspozimit të mëtejshëm, individët duhet të heqin me siguri PPE – në e tyre dhe të kryejnë higjienën e duarve përpara se të hyjnë në automjetin e transportit. PPE – të e ndotura duhet të vendosen në një qese të mbyllur për pastrim të mëvonshëm (shiko seksionin 2.5: Praktikat e pastrimit). Kur nuk ka trajtim jashtë vendit, trajtimi brenda vendit mund të bëhet duke përdorur gëlqere. Një trajtim i tillë përfshin përdorimin e një plumçi gëlqereje 10% të shtuar në 1 pjesë të gypave të gëlqeres për 10 pjesë të mbeturinave.
2.5 Praktikat e pastrimit
Ekzistojnë procedurat e rekomanduara të pastrimit dhe dezinfektimit për institucionet e kujdesit shëndetësor që duhet të ndiqen në mënyrë të vazhdueshme dhe korrekte. Duhet të bëhet larja e sipërfaqeve në të gjitha mjediset qe merren me kujdesin e rasteve me COVID – 19 (p.sh, njësitë e trajtimit, qendrat e kujdesit në komunitet) duhet të pastrohen të paktën një herë në ditë dhe kur një pacient largohet nga spitali. Shumë dezinfektues janë aktivë kundër viruseve, siç është virusi COVID – 19, përfshirë dezinfektuesit spitalorë që përdoren zakonisht. Aktualisht, OBSH – ja rekomandon përdorimin e: • 70% alkool etilik për dezinfektimin e zonave të vogla midis përdorimeve, siç janë pajisjet e dedikueshme të ripërdorshme (për shembull, termometrat); • hipoklorit i natriumit në 0.5% (ekuivalent me 5000 ppm) për sipërfaqe dezinfektuese.
Të gjithë individët që merren me shtratin e ndotur, peshqirët dhe rrobat nga pacientët me infeksion COVID – 19 duhet të mbajnë PPE të përshtatshme para se ta prekin atë, duke përfshirë doreza , një maskë, mbrojtëse të syve (syze ose një mburojë të fytyrës), një përparëse me mëngë të gjata, çizmet ose këpucët e mbyllura. Ata duhet të kryejnë higjienën e duarve pas ekspozimit ndaj lëngjeve të gjakut ose trupit dhe pas heqjes së PPE – së. Mbulesat e ndotura të shtratit duhet të vendosen në qese ose kontenerë të etiketuar qartë, dhe pasi të keni hequr me kujdes çdo jashtëqitje të ngurtë ta vendosni në një kovë të mbuluar për t’u hedhur në tualet. Rekomandohet larja e makinerive me ujë të ngrohtë në 60 − 90°C me larës lavanderie. Lavanderia më pas mund të thahet sipas procedurave rutinë. Nëse larja e makinerisë nuk është e mundur, mbulesat e shtratit lahen në ujë të nxehtë dhe sapun në një kazan të madh duke përdorur një shkop për t’u përzier duke shmangur spërkatjen. Kazani më pas duhet të zbrazet dhe mbulesat e njomura në 0.05% klor lihen për afro 30 minuta. Më pas kazani duhet të shpëlahet me ujë të pastër dhe mbulesat lihen për t’u tharë plotësisht nën rrezet e diellit.
Nëse jashteqitjet janë në sipërfaqe (në rroba ose dysheme), ato duhet të hiqen me kujdes me peshqirë dhe të hidhen menjëherë në mënyrë të sigurt në një tualet ose enë të posaçme. Nëse mbulesat janë me një përdorim, ato duhet të trajtohen si mbeturina infektuese; nëse ato janë të ripërdorshme, ato duhet të trajtohen si mbulesa të ndotura. Zona duhet të pastrohet dhe dezinfektohet (me solucion me bazë klori 0,5%), sipas udhëzimeve të publikuara për procedurat e pastrimit dhe dezinfektimit për jashtëqitjet.
2.6 Asgjësimi i sigurt i ujrave të zeza ose ujit, nga larja e PPE – ve, sipërfaqeve dhe dyshemeve
Rekomandimet e tanishme të OBSH – së thonë të pastroni dorezat, platformat e ripërdorshme të plastikës me sapun dhe ujë dhe më pas të dekontaminoni ato me 0,5% tretësirë të hipoklorit të natriumit pas çdo përdorimi. Dorezat me një përdorim (domethënë nitril ose latex) dhe përparëset duhet të hidhen pas çdo përdorimi dhe të mos ripërdoren; higjiena e duarve duhet të kryhet pasi të hiqet PPE – ja. Nëse ujërat e yndyrshëm përfshijnë dezinfektuesin e përdorur në pastrimin paraprak, nuk ka nevojë të klorinohen ose trajtohen përsëri. Sidoqoftë, është e rëndësishme që uji i ndotur të hidhet në gropa të lidhura me një sistem septik, kanalizime ose në një gropë të njomur. Nëse ujërat e zeza hidhen në një gropë septike, gropa duhet të rrethohet brenda ambienteve të institucionit shëndetësor për të parandaluar ngatërrimet dhe për të shmangur ekspozimin e mundshëm në rast të tejmbushjes.
2.7 Menaxhimi i sigurt i mbetjeve spitalore
Praktikat më të mira për administrimin e sigurt të mbetjeve spitalore duhet të ndiqen, duke përfshirë caktimin e përgjegjësisë, burimet e mjaftueshme njerëzore, materialet për depozitimin e mbeturinave të tilla në mënyrë të sigurt. Nuk ka asnjë provë që kontakti i drejtpërdrejtë, i pambrojtur i njeriut gjatë trajtimit të mbetjeve spitalore të ketë rezultuar në transmetimin e virusit COVID – 19. Të gjitha mbetjet spitalore të prodhuara gjatë kujdesit ndaj pacientëve COVID – 19 duhet të grumbullohen në mënyrë të sigurt në kontenerë të caktuar, të trajtohen, dhe më pas të hidhen ose trajtohen në mënyrë të sigurt, mundësisht në vend. Nëse mbeturinat zhvendosen jashtë spitalit, është thelbësore të qartësoheni se ku dhe si do të trajtohen e shkatërrohen. Të gjithë ata që merren me mbetjet spitalore duhet të mbajnë PPE të përshtatshme (çizme, platformë, përparëse me mëngë të gjata, doreza të trasha, maskë dhe syze, një mburojë të fytyrës) dhe të lajnë duart pas heqjes së saj. Për më shumë informacion referojuni udhëzimit të OBSH – së, ”Menaxhimi i sigurt i mbetjeve spitalore”.
- Rëndësia e praktikimit të higjienës së duhur në shtëpi dhe komunitete (WASH)
Ndjekja e praktikave më të mira WASH në shtëpi dhe komunitet është gjithashtu e rëndësishme për të parandaluar përhapjen e COVID – 19.
Kjo vlen edhe kur kujdesemi për të afërm të sëmurë me COVD – 19 në shtëpi. Higjiena e rregullt dhe korrekte e duarve ka një rëndësi të veçantë.
3.1 Higjiena e duarve
Higjiena e duarve në ambiente të tjera jashtë qendrave shëndetësore është një nga masat më të rëndësishme që mund të përdoret për të parandaluar infeksionin COVID – 19. Në shtëpi, shkolla dhe hapësira publike të mbushura me njerëz (siç janë: tregjet, vendet e kultit, stacionet e trenave ose autobusëve) larja e rregullt e duarve duhet të ndodhë para përgatitjes së ushqimit, para dhe pas ngrënies, pas përdorimit të tualetit ose ndërrimit të pelenës së një fëmije dhe pas prekjes së kafshëve. Pajisjet funksionuese të larjes së duarve me ujë dhe sapun duhet të jenë të disponueshme brenda tualeteve.
3.2 Trajtimi dhe mirëmbajtja
Praktikat më të mira WASH, veçanërisht larja e duarve me sapun dhe ujë të pastër, duhet të zbatohen rreptësisht, sepse këto ofrojnë një pengesë të rëndësishme shtesë në transmetimin e COVID – 19 si dhe në transmetimin e sëmundjeve infektive në përgjithësi. Duhet të merret parasysh menaxhimi në mënyrë të sigurt i jashtëqitjeve njerëzore në të gjithë zinxhirin e kanalizimeve, duke filluar me sigurimin e hyrjes në tualete, tualete të pastruara rregullisht, të arritshme dhe funksionuese, si dhe për mbajtjen e sigurt, përcjelljen, trajtimin dhe asgjësimin përfundimtar të ujërave të zeza. Kur ka raste të dyshuara ose të konfirmuara të COVID-19 në ambientet e shtëpisë, duhet të ndërmerren veprime të menjëhershme për të mbrojtur kujdestarët dhe anëtarët e tjerë të familjes nga rreziku i kontaktit me sekrecione të frymëmarrjes dhe jashtëqitjeve, që mund të përmbajnë virusin COVID – 19. Sipërfaqet me prekje të shpeshtë në të gjithë zonën e kujdesit të pacientit duhet të pastrohen rregullisht, përveç tabelave, kornizave të shtratit dhe mobiljeve të tjera të dhomës së gjumit. Tualetet duhet të pastrohen dhe dezinfektohen të paktën një herë në ditë. Sapuni ose pastruesi duhet të përdoren për pastrim së pari, dhe më mbrapa, pas shpëlarjes duhet të bëhet dezinfektimi me solucion që përmban 0.5% hypochlorite natriumi. PPE – të duhet të vishen gjatë pastrimit duke përfshirë maskën, syzet, platformën rezistente ndaj lëngjeve, dorezat; më pas kryhet larja e duarve me një pastrues me bazë alkooli ose sapun dhe ujë pas heqjes së PPE – së.
Shënim rreth përgatitjes së dokumentit
Përmbajtja në këtë përmbledhje teknike bazohet në informacionin aktualisht të disponueshëm në lidhje me virusin COVID – 19 dhe viruseve të tjerë në familjen koronavirus. Ai pasqyron të dhëna dhe këshilla nga mikrobiologët dhe virologët, ekspertët e kontrollit të infeksionit dhe ata me njohuri praktike në lidhje me WASH (Ujë, Sanitet dhe Higjenë) dhe IPC (Produkte Profesionale te Pastrimit) në raste urgjente dhe shpërthime sëmundjesh.
[1] Në përgjithësi, ndërhyrjet e listuara më sipër janë efektive për të parandaluar aktivizimin e viruseve, por performanca mund të ndryshojë shumë në varësi të procesit të prodhimit, llojit të materialeve, modelit dhe përdorimit. Është e rëndësishme të verifikoni performancën e një teknologjie specifike.
[2] Stafi përfshin jo vetëm personelin e kujdesit shëndetësor, por edhe personelin ndihmës siç janë: personeli i pastrimit, higjienistët, stafi i lavanderisë dhe punëtorët e mbeturinave.
